حجت الاسلام والمسلمین محمد عالم زاده نوری معاون تهذیب و تربیت حوزه های علمیه در سخنانی با اشاره به اهمیت مبانی و نگرش‌های کلان اعتقادی، مبنای مهم توحید، مبنای حضور خدای متعال در سراسر هستی، مراتب نظام هستی، عالم غیب و بحث معاد را جزو نگرش های کلان اعتقادی خواند و اظهار داشت: اینها جزو اعتقادات و باورهای اصلی ما هستند که با آن ها زندگی می کنیم.
وی با انتقاد به اینکه برخی افراد، مبانی را بیان می کنند اما مطابق با آن مبانی زندگی نمی کنند گفت: باید این مبانی را آنقدر امتداد بدهیم تا صورت های عینی عملیاتی و کاربردی این مبانی را در زندگی عینی خودمان کشف کنیم و با این مبانی زندگی کنیم زیرا این موارد کاربردی هستند و باید عملیاتی شوند. به عنوان نمونه، برخی افراد وقتی میخواهند مشکلاتشان را حل کنند، به جای این که با همان مبانی به حل مشکلات بپردازند، تلاش می کنند تا با تشکیل کارگروه های مختلف حل مسأله، بدون پشتوانه مبانی و اصول و اندیشه و معارف دینی، مشکلات را برطرف کنند در حالی که باید مشکلات را حتی با همان مبانی خوانش و تحلیل کرد.
معاون تهذیب و تربیت حوزه های علمیه با تاکید بر لزوم استخراج سبک زندگی اسلامی از مبانی موجود، ابراز داشت: باید توجه کنیم که ما در طول شبانه روز، ده بار سوره توحید را قرائت می کنیم که این سوره، سرشار از مبانی و معارف اسلامی است اما زمانی که می خواهیم تصمیم‌گیری‌های مهم انجام دهیم، این تصمیم ها را بر اساس نگاه های خودمان و عقلانیت خودمان انجام می دهیم در حالی که هنر ما باید این باشد که بتوانیم معارف این سوره را در عرصه های مختلف حیات بشری مان جاری کنیم و سبک زندگی مبتنی بر آن را به دست بیاوریم در حالیکه متاسفانه این طور نیست.
وی با بیان حدیث «اِذَا التَبَسَت عَلَیکُمُ الفِتَنُ، کَقِطَعِ الَّیلِ المُظلِمِ فَعَلَیکُم بِالقُرآنِ» ( اصول کافی ج۲ص۴۵۹( گفت: پیامبر (ص) فرموده اند که در زمان فته ها، از قرآن کمک بگیرید اما برخی افراد، تنها به قرائت چند آیه از قرآن بسنده می کنند و در طول شبانه روز، اصلا احساس نیاز به قرآن پیدا نمی کنند زیرا اصلا با قرآن زندگی نکرده اند و اگر کسی با قرآن زندگی نکند، نمی تواند مشکلات را با قرآن حل کند و در نهایت مجبور می شود برای حل مسائل مورد نیاز، از راه های دیگری همچون تشکیل کار گروه های مختلف استفاده کند.
حجت الاسلام والمسلمین عالم زاده ادامه داد: اگر دقت کنید، متوجه می شوید که ریشه این نوع رفتار ها، همان عدم احساس نیاز به قرآن است زیرا قرآن را پاسخگوی حل مسائل نمی دانیم همانند آیه شریفه « فَلَمَّا جَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّنَاتِ فَرِحُوا بِمَا عِنْدَهُمْ مِنَ الْعِلْمِ» مثل اقوام گذشته که وقتی پیامبران می آمدند و حرف خدا را مطرح می کردند، آن ها به همان علم خودشان دلخوش بودند و در واقع می گفتند ما به شما نیاز نداریم بلکه آن قدر علم داریم که بتوانیم زندگی و مشکلات خود را حل کنیم.
وی افزود: اگر به سیره حضرت امام (ره) دقت کنیم می بینیم که ایشان در سال های آخر عمر شریفشان که رهبری یک انقلاب نوپا را با تمام مشکلات و تلاطم های روزمره بر عهده داشتند، در شبانه روز چند بار به قرآن مراجعه کرده و قرآن را قرائت می کردند همچنین آیت الله شب زندهدار چند سال پیش فرمودند رهبر معظم انقلاب، حفظ قرآن کریم را به صورت ترتیبی آغاز کرده اند؛ در حالی که متاسفانه برخی برایشان سوال پیش می آید که چرا رهبر انقلاب به کار های مهم تری نمی پردازد و قرآن خواندن را به دیگران واگذار نمی کند؟ متاسفانه همین تفکر، بزرگترین مشکل است و علت آن این است که ما بلد نیستیم و نیاموخته ایم چگونه قرآن را در زندگی اجرا کنیم و قرآن چگونه می تواند پاسخگوی نیاز های ما باشد و به همین علت ممکن است برخی خرده بگیرند که چرا یک شخص مهم، باید وقت خود را به قرائت قرآن اختصاص دهد.
استاد حوزه علمیه با انتقاد از این که ما بعد از چهل سال از عمر انقلاب اسلامی، هنوز نتوانسته ایم بنیان های نظری و باور های دینی خود را به عرصه کاربرد در عرصه سبک زندگی برسانیم اظهار داشت: مسئله عدم احساس اضطرار به مراجعه به قرآن، یکی از معظم های اجتماعی امروز در جامعه ما است و همانطور که مشاهده می کنید، امروزه اساتید اخلاق در مدارس علمیه مورد اقبال واقع نمی شوند اما مشاوران روانشناسی خوانده، بیشتر مورد اقبال قرار می گیرند زیرا استاد اخلاق ما که با معارف اسلامی عمیقاً آشناست، این معارف عمیق و اصیل اسلامی را برای حل مسئله های عینی پیش نبرده تا به راه حل های کاربردی برساند اما آن نظام رقیب، مبانی خود رو تا حل مسئلههای کاربردی مورد نیاز پیش برده و واقعا هم مسائل مورد نیازش را حل می کند همانند این که یک روانشناس می گوید من می توانم وسواس را طی دوازده جلسه حل کنم در حالیکه استاد اخلاق نمی گوید من می توانم وسواس را در چهل جلسه حل کنم.
حجت الاسلام و المسلمین عالم زاده با مرور بیانات رهبر معظم انقلاب مبنی بر لزوم اجرای دولت اسلامی یا حاکمیت اسلامی در مقطع سوم از حرکت به سمت تمدن اسلامی گفت: ما باید آن بنیان های نظری و مبانی فکری آن ارزش های متعالی را عملیاتی و عینی نموده و تبدیل به برنامه، نظام، مدل و پاسخگوی مسئله های عینی کنیم که متاسفانه این کار تا الان انجام نشده است.
وی ادامه داد: مطمئناً این وظیفه مهم، بر دوش طلاب حوزه های علمیه است که معارف نظری اسلام را عینیت بخشند و وارد عرصه کاربرد کنند لکن متاسفانه خیلی از افراد، به جای اینکه این کار پر زحمت را تقبل کنند، ترجیح می دهند از نسخه های آماده در همه زمینه ها از جمله روانشناسی و اقتصاد و… استفاده کنند اما باید توجه کرد کار اساسی و مهم در اینجا این است که ما تلاش کنیم و آن مبانی اسلامی را امتداد بدهیم تا به عرصه کاربرد برسد نه این که صرفاً تا جایی که به مشکل نخورده ایم از نسخه های آماده استفاده کنیم و حالا بعداً اگر به مشکلی برخورد کردیم، یک راه چاره ای خواهیم اندیشید که اگر این طور شود، احساس نیاز ما به قرآن و توحید و باور های دینی و پیامبر و وحی، دائما کمتر و کمتر خواهد شد تا به جایی می رسد که استفاده ما از این معارف و مبانی، تنها به اندازه تعبد و تبرک و تیمن محدود خواهد شد.
معاون تهذیب حوزه های علمیه با اظهار اینکه الان ما در مرحله اضطرار هستیم گفت: امروزه به خاطر خلأ های موجود، ما مضطر هستیم از نسخه های آماده استفاده کنیم و البته برای ما تا حدی کارگشایی هم می کند اما نباید به خاطر این کارگشایی ها، راضی بشویم و آن کار اساسی تمدنی و تاریخی بزرگی که باید حوزه های علمیه متکفل آن باشند را فراموش کنیم بنابراین ما در شرایط کنونی مضطریم دست دراز بکنیم به سوی نسخه های آماده ولی این اضطرار را نباید تا آخر ادامه دهیم چون الامتناع بالاختیار لاینافی الاختیار، این اضطرار را باید به هم بزنیم و در مطلوب و نسخههای اسلامی منحل نماییم.
استاد حوزه علمیه ادامه داد: الان شرایط به گونه ای بوده که یک فرد دانشگاهی با اینکه تحصیلات حوزوی چندان ندارد یعنی حوزوی نیست و استاد دانشگاه محسوب می شود به نام آقای دکتر جانبزرگی الآن در بین آقایان روان شناس تقریباً اصیلترین کاری که در زمینه روان شناسی کار شده را او انجام داده تحت عنوان درمان چند بُعدی معنوی که وی در اتاق مشاوره برای درمان کسانی که مبتلای به اختلالات روانی هستند توحید و باور به خدا را تجویز می کند و اسم شیوه درمانی اش شیوه درمانی خداست و می گوید اگر برگردیم تصویر این انسان را از خدای متعال درست بکنیم دردش درمان می شود این کار دقیقا کار قرآن است و همان چیزی است که مرحوم علامه طباطبایی در بحث مبانی اخلاقی ذیل آیه ۱۵۶ سوره بقره، ضمن معرفی سه مکتب اخلاقی، مکتب اخلاقی قرآن را مکتب اخلاقی مبتنی بر معارف توحیدی بیان می کنند، منتها آقای دکتر جانبزرگی فقط آن بخش درمانی اش را دیدند چون آقایان روان شناس از کی کارشان شروع می شود؟ از وقتی که یک آسیبی، بحرانی، ناهنجاری‌ای، مشکلی، مسأله‌ای، دردی شکل بگیرد آن موقع کارشان را شروع می کنند و او این درمان را درمان چندبُعدی دانسته یعنی وقتی که دردی شروع شد سعی می کنند این را از طریق اصلاح نگرش ایمانی درمان بکنند ما می گوییم اساساً تربیت و تعالی یک انسان باید توحید محور باشد.
حجت الاسلام و المسلمین عالم زاده در انتها با انتقاد از وضعیت موجود ابراز داشت: الآن ما مضطریم به نسخههای آماده همچون نسخههای آماده اقتصادی، نسخه های آماده جامعه شناختی، نسخه های آماده روان شناختی، نسخه های آماده مشاوره، الآن ما مضطریم، چاره ای نداریم، ولی کی باید از این اضطرار دربیاییم چه کسی باید ما را از این اضطرار دربیاورد، کار حوزه های علمیه است، ما الآن در این نقطه تاریخ قرار گرفتیم خیلی نقطه مهمی هست
مطالبه بسیار مهمی از سوی مقام معظم رهبری در جمع خبرگان رهبری در سال ۹۹ وجود دارد که بیان‌گر این مهم است:
«منظومۀ معرفتی و ارزشی اسلام یک مجموعۀ مفاهیمی است که آوردن این مفاهیم به میان مردم و آنها را به مرحله و منصّۀ عمل درآوردن، یک کار بسیار بزرگ و مهمّی است که ما هر جا این کار را نسبت به هر یک از این مفاهیم انجام دادیم، برای ملّت و کشور و برای آبروی اسلام و جمهوری اسلامی ارزشمند بود؛ و هر جا غفلت کردیم، محروم ماندیم. در واقع عرض بنده این است که عناوین و مفاهیم معرفتی اسلام جنبۀ عملیّاتی و ترجمۀ عملیّاتی پیدا کند و عمل به آنها ممکن و رایج بشود. هر چه نظام اسلامی گسترش پیدا کند و جلو برود، با مسائل جدید داخلی و بین‌المللی مواجه خواهد شد، با چالش‌های جدید مواجه خواهد شد، با وضعیّت‌های جدید مواجه خواهد شد و این او را نیازمند می‌کند به اینکه عقبۀ فکریِ تغذیه‌کنندۀ نظام هم گسترش پیدا کند. آن عقبۀ فکری‌ای که نظام را دارد جلو می‌برد و تغذیه می‌کند و از انحرافش جلوگیری می‌کند، باید تقویت بشود، باید مفاهیم جدید مطرح بشود. این مفاهیم جدید از بیرون نمی‌آید، از داخل خود مفاهیم اسلامی است، از متن قرآن و سنّت است که مطرح می‌شود. البتّه این کار ـ پیدا کردن مفاهیم جدید و بحث کردن دربارۀ اینها ـ کار همه کس نیست؛ فضلا و متفکّرینی بایستی دنبال این کار بروند که با مبانی اسلامی کاملاً آشنا باشند، قرآن را با دقّت مطالعه کرده باشند و تلاوت کرده باشند، تدبّر کرده باشند و از جمود و تحجّر فکری دور باشند؛ چون از این طرف یک خطر این است که یک آدم بی‌صلاحیّت و نیمه‌سواد و التقاطی وارد استنباط‌های جدید از آیات الهی بشود، از آن طرف هم این خطر وجود دارد که یک آدم متحجّر که هنوز مسئلۀ دخالت دین در زندگی اجتماعی و سیاست و حکومت برای او حل نشده بخواهد وارد بشود؛ نه، باید انسان‌های متفکّر، شخصیّت‌های برجسته وارد کار بشوند» (۴/۱۲/۱۳۹۹).
وی ادامه داد: ان شاء الله خدای متعال به همه ما کمک بکند بتوانیم هم این درد را به خوبی درک بکنیم و هم بتوانیم در مسیر درمان این درد بهترین اقدامات را داشته باشیم.
