معمولاً در طراحی ساختار سازمانی در مرحله نامگذاری واحدها، چند دسته معیار تقسیم‌بندی وجود دارد که عبارتند از:
- کارکرد یا فرایند (مانند: آموزش، پژوهش، تبلیغ، ارتباطات، برنامه‌ریزی، نظارت…)،
- مخاطب (نیروی انسانی یا دستههایی از مخاطب مانند: طلاب، دانشجویان، بازنشستگان، اموات، مقدمات، سطوح عالی، خانواده، اساتید، فارغ التحصیلان و …)،
- طرح یا برنامه (مانند: طرح حکمت، طرح میثاق، طرح نظام اندیشه اسلامی، کوثر)،
- موضوع و محتوا (مانند: قرآن و حدیث، اخلاق، فقه)،
- نهادهای صف یا بیرونی یا درونی (مانند: مدارس حافظان، مدارس امین، دارالقرآن، مراکز مشاوره)
معیارهای فوق در واقع ارکان و اجزای مهم یک مجموعه محسوب میشوند و مصادیق آن از اسناد بالادستی آن مجموعه قابل استحصال است، بنابراین؛
گام اول؛ تعیین مصادیق برای هر یک از این معیارهاست. در واقع میبایست همه ارکان و اجزای مهم یک مجموعه به روش استقرائی یا منطقی (معمولاً توأمان) به عنوان مصادیق این معیارها بدست آید.
گام دوم؛ تعیین عناوین سازمانی (مثل معاونت آموزش، پژوهش و…) برای واحدهای ساختاری (معاونت، مدیریت، ادارات، کارشناس مسئول و کارشناس و…) می‌باشد، برای نامگذاری واحدها، معمولاً یک دسته یا ترکیبی از دستههای فوق الذکر در نظر گرفته میشوند.
ملاحظات:
- با توجه به تعدد معیارها و عناوین میبایست معیارها و عناوینی که بیشترین سهم را در اهداف و برنامه‌های یک مجموعه دارند انتخاب شوند، بنابراین از میان مصادیق و عناوین، بر اساس اولویتهای آن مجموعه، نامگذاری واحدها صورت میگیرد. همچنین مصادیق همسنخ ذیل یک واحد تجمیع میگردند. در واقع مصادیق مهمتر به عنوان واحدهای اصلی و مصادیق درجه دو به عنوان واحدهای فرعی در نظر گرفته میشوند. (در جایگزینی مصادیق درجه دو ذیل واحدهای اصلی، به لحاظ نوع ارتباط، اگر با بیش از یک واحد اصلی مرتبط باشند یا باید ذیل واحدهای اصلی تکرار شوند و یا میبایست طبق ساختار شبکهای طراحی شوند که ظاهراً امکان چنین تحولات ساختاری در مرکز فعلاً وجود ندارد.)
مصادیق مورد نظر در معیارهای نامگذاری واحدها در معاونت تهذیب و تربیت (بصورت تخمینی و نه دقیق) عبارتند از :
