• امروز : چهارشنبه, ۱۶ آبان , ۱۴۰۳
  • برابر با : Wednesday - 6 November - 2024
29

گروه‌های جهادی تهذیب و تربیت

  • کد خبر : 1153
  • 14 فروردین 1401 - 13:05
گروه‌های جهادی تهذیب و تربیت
«جهاد» شاخصه مؤمنانی است که قلبشان خالی از حبّ دنیاست و با بذل مال و جان خود، صدق ایمان‌شان را آشکار می‌سازند. انسان­های مؤمن مجاهد بر دیگر مؤمنین فضیلت و برتری دارند و خداوند اجر عظیمی برای ایشان در نظر گرفته است.

فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِینَ دَرَجَهً (نساء/ ۹۵)

«جهاد» شاخصه مؤمنانی است که قلبشان خالی از حبّ دنیاست و با بذل مال و جان خود، صدق ایمان‌شان را آشکار می‌سازند. انسان­های مؤمن مجاهد بر دیگر مؤمنین فضیلت و برتری دارند و خداوند اجر عظیمی برای ایشان در نظر گرفته است. وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَى الْقَاعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا

جهاد در راه خدا مصادیق متعددی دارد و به تعبیر مقام معظم رهبری، «یک‏وقت جهاد در میدان جنگِ مسلّحانه است که «جهاد رزمی» نام دارد، یک‏وقت در میدان سیاست است که «جهاد سیاسی» نامیده می‏شود، یک‏وقت هم در میدان مسائل فرهنگی است که به «جهاد فرهنگی» تعبیر می‏شود و یک‏وقت در میدان سازندگی است که به آن «جهاد سازندگی» اطلاق می‏گردد». در این میان پایه و اصل و اساس حرکت­ها و فعالیت­های جهادی، «جهاد فرهنگی» است چه اینکه مقام معظم رهبری نیز فرموده­اند: «کار سیاسی، باید پشتوانه‌ی جهاد نظامی داشته باشد و هر دوی این‌ها، بدون کار فرهنگی بی‌ثمر خواهد بود»، «اخلاق و معنویّت جهت‌دهنده به همۀ حرکت‌ها و فعّالیّت‌های فردی و اجتماعی است»[۱] مهم‌ترین رسالت أنبیاء و اولیای الهی نیز تزکیه و ارتقای معنوی انسان­ها بوده است و در سایه اخلاق و ایمان و معنویت می­توان سعادت دنیا و آخرت را تضمین نمود، بنابراین بالاترین مرتبه از جهاد، «جهاد فرهنگی» است، انسان­سازی، رشد اخلاقی و ارتقاء معنوی انسان­ها از مهم­ترین ارکان ساخت جامعه و تمدن اسلامی است. برای تقویت و فراگیری «تمدن اسلامی» مهم­ترین و بزرگ­ترین اقدام تلاش و جهاد در راستای رشدِ هرچه بیشترِ «شعورِ معنوی و وجدانِ اخلاقی» در جامعه است،[۲] جمهوری اسلامی در این برهه تاریخی که در صحنه تقابل و رویارویی با جریان باطل در مقیاس تمدنی قرار گرفته است و به مبارزه با تهاجم فرهنگی تمدن غرب و سبک زندگی غربی می­پردازد، مهم­ترین میدان مبارزه خود را «مبارزه فرهنگی» با جبهه باطل و شبیخون فرهنگی دشمنان می­داند. حوزه و روحانیت که پایگاه حفظ و صیانت از دین و دینداری و کانون فرهنگ و اخلاق و معنویت در جامعه است، همواره در خط مقدم جهاد فرهنگی و تربیتی بوده و در طول تاریخ شیعه مجاهدات فراوانی داشته است و اکنون طلاب و روحانیون در صحنه مبارزه تمدنی با فرهنگ غرب که تهدیدات خود را گسترده­تر نموده و با نفوذ در همه ارکان و شئون و سبک زندگی جامعه ما، اخلاق و معنویت مردم و جوانان ما را مورد ضربه و خدشه قرار داده است، رسالت سنگین­تری را متوجه خود می­دانند و جهاد واقعی در عرصه اخلاق و تربیت و فرهنگ را وظیفه اصلی خود می­پندارند.

إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ جَمَعَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ النَّاسَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ وَ وُضِعَتِ الْمَوَازِینُ فَتُوزَنُ دِمَاءُ الشُّهَدَاءِ مَعَ مِدَادِ الْعُلَمَاءِ فَیَرْجَحُ مِدَادُ الْعُلَمَاءِ عَلَى دِمَاءِ الشُّهَدَاءِ.

وَ أَشَدُّ مِنْ یُتْمِ هَذَا الْیَتِیمِ، یَتِیمٌ [یَنْقَطِعُ‏] عَنْ إِمَامِهِ لَا یَقْدِرُ عَلَى الْوُصُولِ إِلَیْهِ، وَ لَا یَدْرِی کَیْفَ حُکْمُهُ فِیمَا یُبْتَلَى بِهِ مِنْ شَرَائِعِ دِینِهِ. أَلَا فَمَنْ کَانَ مِنْ شِیعَتِنَا عَالِماً بِعُلُومِنَا، وَ هَذَا الْجَاهِلُ بِشَرِیعَتِنَا- الْمُنْقَطِعُ عَنْ مُشَاهَدَتِنَا یَتِیمٌ فِی حِجْرِهِ، أَلَا فَمَنْ هَدَاهُ وَ أَرْشَدَهُ وَ عَلَّمَهُ شَرِیعَتَنَا- کَانَ مَعَنَا فِی الرَّفِیقِ الْأَعْلَى.(تفسیر امام عسکری، ص۳۳۹).

یکی از پدیده­های زیبا و قابل توجه در تاریخ انقلاب، «گروه­های جهادی» هستند که جهاد و ایثار را در عرصه­ خدمت­رسانی به محرومان و مستضعفان به منصه ظهور رسانده­اند. البته گروه­های جهادی «طلاب و روحانیون» معمولاً علاوه بر «یاری رسانی به محرومان و مستضعفان» اهداف دیگری را دنبال می­کنند که عبارت­اند از:

  1. حل بحران: در زمان بحران­های اجتماعی و بروز حوادثی نظیر سیل و زلزله یا بیماری کرونا، تا زمانی­که جامعه دچار «بحران» است و ساختارهای رسمی و نیروهای ویژه­ای مسئولیت حل بحران را به عهده نگرفته یا حضور به موقعی در صحنه حوادث نداشته باشند، وظیفه انسانی هر فرد و گروه است که در صحنه بحران حضور فعال و اثرگذار داشته باشند و طلاب و روحانیون هم از این قاعده مستثنی نیستند بلکه سزاوار است آنها پیش­گام و پرچم­دار چنین حرکت­هایی باشند و به یاری همنوعان بشتابند و الگو و سرمشق دیگران قرار گیرند. لکن پس از خروج از حالت بحران و اضطرار می­بایست کار به دست اهلش سپرده شود و به اولویت­های دیگر پرداخته شود.
  2. هدایت­گری و خط­شکنی (حضور نمادین): گاهی برخی موضوعات و حوزه­های خدمت­رسانی و پدیده­های اجتماعی که مستحدثه هستند و سابقه نداشته­اند، نیاز به حضور ابتدائی و یا ابتکار و نوآوری دارد و معمولاً حوزه و روحانیت در اعلام موضع اجتماعی پیش­گام بوده است و می­بایست در چنین مواقع و موضوعات، خط­شکن، الگو آفرین و هدایت­گر باشند، به عنوان مثال در رابطه با بیماری کرونا، حضور در بیمارستان­ها و ارائه خدمات مختلف از جمله خدمات روحی و روانی به بیماران، بی‌سابقه بوده و طلاب و روحانیون با حضور به­موقع و هوشمندانه، زمینه ارائه چنین خدماتی را برای اقشار دیگر از صنف دانشجو و جوانان حزب­اللهی فراهم ساختند. حضور گروه­های جهادی طلاب و روحانیون در این رویکرد بصورت الگو بوده و می­بایست منجر به حضور و به­کارگیری اقشار و صنوف دیگر و واگذاری امور به ایشان شود.
  3. اطلاع و کسب آگاهی از وضعیت مردم: گروه­های جهادی طلاب و روحانیون در این رویکرد به­ دنبال چشیدن طعم فقر و محدودیت­های اجتماعی اقشار ضعیف و محروم هستند و به همدردی و همنوایی با ایشان ­می­پردازند و از صحنه­های واقعیِ مغفول و پنهان جامعه کسب اطلاع می­نمایند. چنین حضوری نیز برای گروه­های جهادی طلاب و روحانیون ضروری است.
  4. خودسازی و تربیت عملی: بی­تردید یکی از فضاهای بی­نظیر برای خودسازی و تربیت، فضای اردوهای جهادی و ارائه خدمات اجتماعی است، در این میدان رزم فرهنگی و جهاد سازندگی، روحیه اخلاص، خدمت، مردم­داری، تحمل مشکلات و … تقویت شده و به نوعی درس اخلاق عملی خواهد بود. حضور طلاب و روحانیون با این رویکرد در گروه­های جهادی نیز ضروری است.

علاوه بر موارد فوق، آنچه برای طلاب و روحانیون و گروه­های جهادی حوزه و روحانیت شایسته رعایت است اینکه حضور طلبه و روحانی، حضوری متناسب با رسالت طلبگی و مأموریت حوزه­های علمیه باشد، یعنی دغدغه اصلی او «انسان­سازی» و هدایت فکری و دینی و هدایت سیاسی و بصیرت افزایی باشد و این­را بر راهنمایی و حضور در عرصه خدمات اجتماعی مقدم بداند که «مداد العلماء افضل من دماء الشهداء». مقام معظم رهبری نیز در دیدار با طلاب و روحانیون، رسالت حوزه­های علمیه را به ترتیب اولویت، «هدایت فکری و دینی» و «هدایت سیاسی و بصیرت افزایی» و «راهنمایی و حضور در عرصه خدمات اجتماعی» شمرده­اند.

در واقع طبق معارف اسلامی مهمترین محرومیت­ها محرومیت فرهنگی و دینی است و مهمترین خدمات، هدایت فکری و دینی است[۳] و این مهم بر عهده حوزه و روحانیت است که مسئولیت اصلی او محسوب می­شود و از عهده دیگر اصناف خارج است، بسیاری از خدمات اجتماعی در گروه­های جهادی توسط اقشار و اصناف دیگر قابل انجام است؛ اما کارویژه اصلی طلبه و روحانی، خودسازی و انسان­سازی و جامعه­سازی است و «فرهنگ» نسبت به «سیاست» و «اقتصاد» اصل و اساس است. بر این اساس حضور طلاب در گروه­های جهادی، می­بایست حضور یک عالم دین باشد بلکه در مقام تعیین خط­مشی، هدایت­گری، سیاست­گذاری و در یک کلمه «مدیریت» گروه­های جهادی قرار گیرد[۴] و درکنار خدمات اجتماعی، به رسالت اصلی و مأموریت اساسی خود بپردازد کما اینکه یک پزشک با حضور در گروه جهادی، در کنار فعالیت‌های عمرانی و خدماتی عمدتاً به وظیفه و تخصص خود عمل می­کند[۵].

فراتر از این رویکرد، تشکیل گروه­های جهادی با کارویژه فرهنگی و تربیتی بیشترین تناسب را با اهداف و رسالت حوزه و روحانیت و وظایف طلبگی دارد. مقام معظم رهبری نیز در جلسه دیدار با گروه­های جهادی فرموده­اند: «طلاب همت خود را برای ایفای مسئولیت­های روحانیت که هیچ تخصص دیگری نمی­تواند جایگزین آن شود، به کار گیرند» و اولویت اول را «هدایت فکری و دینی» ذکر می­نمایند. بنابراین هرچند «خدمات اجتماعی» یکی از مقومات طلبگی است، خدماتی که تناسب بیشتری با رسالت دینی و مسئولیت­های حوزه و روحانیت دارند، در اولویت خواهند بود. با تعیین کارویژه­ها و مسئولیت­های اختصاصی روحانیت که از عهده دیگران بر می­آید، می­توان تنوعی در کارویژه­های گروه­های جهادی حوزه و روحانیت ایجاد نمود، به عنوان مثال گروه­های جهادی فرهنگی تبلیغی، گروه‌ّهای جهادی تییینی، گروه­های جهادی پژوهشی و گروه‌های جهادی مشاوره‌ای تشکیل داد که فراتر از خدمات عمرانی و مادی به این مقوله امور نیز بپردازند.


[۱] مقام معظم رهبری بیانیه گام دوم انقلاب

[۲]  مقام معظم رهبری بیانیه گام دوم انقلاب

[۳]   امام صادق علیه السلام فرموده است: «عُلَمَاءُ شِیعَتِنَا مُرَابِطُونَ بِالثِّغْرِ الَّذِی یَلِی اِبْلِیسُ وَعَفَارِیتُهُ یَمْنَعُونَهُمْ عَنِ الْخُرُوجِ عَلَی ضُعَفَاءِ شِیعَتِنَا وَعَنْ اَنْ یَتَسَلَّطَ عَلَیْهِمْ اِبْلِیسُ وَشِیعَتُهُ؛ عالمانِ پیروِ ما، مرزبانان مرزی هستند که ابلیس و دستیاران پلید و نیرومند او در کنارش قرار دارند. آنان از هجوم شیاطین و پیروانش و سلطه آنان بر شیعیان ضعیف ما جلوگیری می کنند.»

[۴]  غایت القصوای مسئولیت یک طلبه «رهبری و مدیریت» است، و نسبت «اقامه دین» با دیگر امور چنین جایگاه و شأنیتی را برای حوزه، طلاب و روحانیون ایجاد می­کند و می­بایست حوزه­های علمیه ساختار، محتوا و برنامه­هایی متناسب با تربیت و پرورش «طلبه مدیر» تنظیم و اجراء نمایند.

[۵] بدیهی است؛ طلاب مبتدی کمتر توان چنین نقش­آفرینی را دارند و لذا از این­جهت کمتر مورد انتظار واقع می­شوند.

لینک کوتاه : https://tahzib.ismc.ir/?p=1153

برچسب ها

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۰
قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.