طلیعه
پیدایش و تداوم روحانیت شیعه تا عصر حاضر با محوریت و سرپرستی ائمه اطهار علیهم السلام صورت گرفته و اکنون به منزلتی بی نظیر دست یافته است و در طول تاریخ تشیع، فقهاء و علماء شیعه، پرچم و عَلم مسئولیت عظیم حفظ و اقامه دین را با اشارت و زعامت حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف بر دوش گرفته تا جایی که امروزه اسلام شیعی که همان اسلام ناب است، به یکی از قطب‌های فرهنگی مهم جهان و به یکی از کانونهای تأثیرگذار در فرهنگ جهان تبدیل شده است، به طوری که فرهنگ جهانی از شیعه الهام می‌گیرد. اکنون جمهوری اسلامی به عنوان یک قطب تمدنی مطرح است و اصلی‌ترین کانون تمدّن، کانون فرهنگی آن است و فعّال‌ترین کانون فرهنگی در دنیای اسلام نیز حوزه علمیّه قم است[۱]. همانطور که در روایات فرموده‌اند که علم از نجف غروب می‌کند و در قم طلوع می‌کند و از قم، حجّت بر همه جهان تمام می‌شود.[۲] اکنون که انقلاب اسلامی پرچم دار اسلام ناب محمدی صل الله علیه وآله و قطب عدالت خواهی و معنویت است و توانسته است در عرصه جهانی موازنه قدرت را به نفع مذهب و فرهنگ دینی تغییر دهد، شایسته است حوزه های علمیه به عنوان پشتیبان حکومت و نظام جمهوری اسلامی، با وجود میراث گرانقدر علمی و ظرفیتهای فراوان خود در این جایگاه متعالی، «گفتمان انقلاب اسلامی» را بر مبنای «فقاهت» و «نظام اندیشه دینی» تبیین و ارائه نماید. بی شک، گفتمان انقلاب اسلامی را می توان در بیانات و فرمایشات امامین انقلاب جستجو و استحصال نمود چه اینکه «در کشور و جامعه‌ی ما نظامی استقرار پیدا کرده است که بر مبنای تفکر و شریعت اسلامی شکل گرفته و اداره می‌شود و این نظام پذیرفته است که به سمت تحقق کامل شریعت و اهداف اسلامی حرکت کند.» [۳]بنابراین گفتمان امام و رهبری بر مبنای اندیشه ناب اسلامی شکل گرفته است و تبیین و ارائه آن گام مهمی در شناخت نظام اندیشه دین اسلام است.
حوزههای علمیه به عنوان پشتیبان نظام و حکومت اسلامی با بهرهگیری از «گفتمان انقلاب اسلامی» و «نظام جامعه اندیشه اسلام» میبایست؛
- پاسخگوی نیازهای بشر، انتظارات جامعه اسلامی و دیگر جوامع و مطالبات حکومت و نظام باشند،
- الگوهای اسلامی در همه ابعاد نیازمندیهای بشر در زندگی فردی و اجتماعی و در مقیاس توسعه جهانی را ارائه نماید،
- از تمام ظرفیتها برای اثرگذاری فرهنگی و تبلیغ و نشر معارف اسلامی و تربیت انسانها بهره گیرد،
- در برابر هجمه های علمی و اعتقادی دنیای غرب و روشنفکران غربی به دفاع نظری و فکری بپردازد،
- از فرصتهای عظیمی که انقلاب اسلامی در گرایش امتها به سوی اسلام و معنویت در سطح جهان ایجاد کرده است، به خوبی استفاده نماید و احکام و دستورات دین را در صحنه زندگی و حیات اجتماعی تبیین نموده و برای تحقق اخلاق، معنویت و عدالت سیاسی، فرهنگی و اقتصادی الگوی کارآمدی ارائه نماید و برای محوریت دین اسلام در حیات بشر و حاکمیت آن در فرایندهای اجتماعی، سازوکار عقلانیت تجربی و نظری را بر محور عقلانیت مذهبی سامان دهد،
- به عنوان بازوان علمی و فقهی ولی امر مسلمین جهان، وی را در سکانداری کشتی انقلاب و حرکت عظیم نهضت اسلامی تا تحقق جامعه توحیدی جهانی و تمدن اسلامی[۴] و به اهتزاز درآمدن پرچم لا اله الا الله [۵]، به خوبی یاری دهد،
- جمهوری اسلامی را در تحقق اهداف و آرمانهایش و در مقابله با جریان تمدنی غرب، پشتیبانی علمی، نظری و تئوری کند و در زمانی که تناقضات آشکاری میان علوم سکولار موجود با ارزشها و شعارهای انقلاب، پدید آمده است، در تولید علم دینی و بستر سازی برای تحقق آرمانهای انقلاب تلاش نماید و …
چنین رسالت مهمی بدون توجه به گفتمان انقلاب اسلامی و اندیشه امامین انقلاب و نظام جامع اندیشه دین اسلام در ظرف «حکومت اسلامی» ممکن نخواهد بود، «حکومت اسلامی، حکومت قرآن و حکومت فقه و فقیه و حکومت علم و عدل است. حکومت برای گسترش آرمانهای اسلامی است. تشکیل حکومت اسلامی، آرزوی همه اولیاءاللَّه در طول تاریخ بودهاست»، در این برهه مهم از تاریخ شیعه که حکومت اسلامی شکل گرفته و با سپری شدن دوره رشد و تکامل چهل ساله آن، به بلوغ و آمادگی سرنوشتسازی رسیده، نمیتوان انتظار داشت که بدون توجه و عنایت به گفتمان انقلاب اسلامی «گام دوم انقلاب اسلامی» برداشته شود و بدون تبیین اندیشه امام و رهبری، اهداف انقلاب اسلامی محقق شود و امکان دستیابی به تمدن اسلامی فراهم گردد.
در این طرح با عنایت به مقدمات مذکور، یکی از مهمترین و ضروریترین اقدامات جبهه انقلاب اسلامی، «ایجاد زمینه همگرایی و همافزایی ظرفیتهای پژوهشی و ترویجی گفتمان انقلاب اسلامی در پرتو اندیشه امامین انقلاب و نظام جامع اندیشه اسلام» شمرده شده است. در این راستا لازم است در مرحله اول به شناسایی و ارزیابی این ظرفیتهای پژوهشی و ترویجی پرداخته شود و در مرحله بعد متناسب با آمادگی و استعداد آنها «نقشه جامع همفکری و همکاری» این ظرفیتها تهیه شود و طی «جلسات هم اندیشی» مقدمات و الزامات «مشارکت فعال، همگرایی و همافزایی» تبیین گردد و با تشکیل «جبهه فکری اندیشه جامع امام و رهبری» همه عناصر فعال و نهادهای اثرگذار، نقش و جایگاه خود را در این جبهه یافته و فعالیت، کارآمدی و اثرگذاری خود را با یک چشمانداز مشخصی ارتقاء بخشند.
ضرورت و اهداف :
- بهره‌مندی از ظرفیتهای فقهی، علمی، فکری و راهبردی حوزههای علمیه در تبیین و ترویج «گفتمان انقلاب اسلامی»،
- تبیین «گفتمان انقلاب اسلامی» توسط «حوزههای علمیه» بر مبنای «فقاهت» و «اندیشه جامع اسلامی» بر محور «اندیشه امام و رهبری» به منظور «تحقق شریعت و اهداف اسلامی»،
- فرهنگ‌سازی، ترویج و تبلیغ «گفتمان انقلاب اسلامی» به منظور ایجاد فضا و زمینه‌های پشتیبانی از نظام و حکومت و پاسخ‌گویی به مطالبات و ایفای نقش فعال در تحولات اجتماعی و ارائه الگوهای اسلامی و سیاست‌گذاری‌های کلان در جهت رفع مشکلات و معضلات اجتماعی و رشد و پیشرفت متناسب با جهت‌گیری‌های انقلاب اسلامی،
- ایجاد زمینه‌های همگرایی و همافزایی «ظرفیتهای پژوهشی و ترویجی» گفتمان انقلاب اسلامی در پرتو اندیشه امامین انقلاب و نظام جامع اندیشه اسلام،
- تدوین «نقشه راه» بصورت جامع به منظور ایجاد فرصت «مشارکت فعال، همفکری، همکاری، همگرایی و همافزایی» ظرفیتهای حوزوی خصوصاً تشکیلات خودجوش و جهادی طلاب و روحانیون فعال،
- تشکیل، حمایت و راهبری «جبهه فکری گفتمان انقلاب اسلامی» با مشارکت همه عناصر فعال و نهادهای اثرگذار، و تعیین نقش و جایگاه و اثرگذاری آنها در شبکه ارتباطات و تعاملات با چشماندازی مشخص،
- تعریف و پی‌گیری اقدامات و فعالیتهای تشکیلاتی در قالب یک جبهه و جریان اثرگذار اجتماعی،
مراحل طرح
مراحل این طرح عبارتاند از :
- تشکیل ستاد راهبری و برنامه‌ریزی‌های راهبردی و عملیاتی،
- رصد، شناسایی و ارزیابی ظرفیتهای «علمی و پژوهشی» و «ترویجی، رسانهای و گفتمان ساز» و «عملی و جریان ساز» در عرصه گفتمان انقلاب و اندیشه امام و رهبری و نظام جامع اندیشه اسلام،
- تهیه نقشه جامع «همگرایی، همفکری و همکاری» ظرفیتها در یک جبهه منسجم و هماهنگ،
- تشکیل «جلسات هماندیشی» جهت هماهنگی و تعریف راهبردها و تعیین نقشه راه و چشم انداز.
- ایجاد شبکه ارتباطی و تعاملی هم‌افزا میان اشخاص، نهادها و گروه‌های فعال،
- پی‌گیری اجرای طرح‌ها و برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت،
برخی از این ظرفیتها در قالب نهادها و مؤسسات و اشخاص فعال، در جدولی جمعآوری گشته است که میتواند در مرحله اول طرح تکمیل و بهرهبرداری گردد. در صورت نیاز این جدول تقدیم خواهد شد.
[۱] حوزه قم زنده کرد ایران را. حوزه قم خدمتى به اسلام کرده است که تا صدها سال دیگر این خدمت باقى است. کم نشمرید آقایان این را. دعا کنید به حوزه قم؛( صحیفه امام، ج۳ ،ص۳۳۸)
[۲] عن ابی عبدالله (علیه‌السلام) قال: «ستخلو کوفه من المؤمنین و یأزر عنها العلم کما تأزر الحیه فی جحرها ثم یظهر العلم ببلده یقال لها قم و تصیر معدناً للعلم و الفضل حتی لایبقی فی‌الارض مستضعف فی‌الدین حتی المخدرات فی الحجال و ذلک عند قرب ظهور قائمنا فیجعل الله قم و اهله قائمین مقام الحجه و لولا ذلک لساخت الارض بأهلها و لم یبق فی الارض حجه فیفیض العلم منه الی سائر البلاد فی المشرق و المغرب فیتم حجه الله علی الخلق حتی لایبقی احد علی الارض لم یبلغ الیه الدین و العلم ثم یظهر القائم(عج) و یسیر سبباً لنقمه الله و سخطه علی العباد لانّ الله لاینتقم من العباد إلا بعد انکارهم حجه». علّامه مجلسی، بحار الانوار ج ۵۷ ، ص ۲۱۳، باب ۳۶٫
[۳]– سخنرانی در مراسم بیعت مدرسان، فضلا و طلاب حوزه‌ی علمیه‌ی مشهد مقدس ۲۰/۴/۶۸
[۴]«خطی که نظام اسلامی ترسیم می کند خط رسیدن به تمدن اسلامی است.» ، «سر نوشت حتمی عبارت از این است که تمدن اسلامی یک بار دیگر بر مجموعۀ عظیمی از دنیا پرتو خود را بگستراند.» ، «این کار عظیم و ماندگار و تاریخی، سر وکارش با نسلها و قرن هاست. این کار را نباید با کاری دفعی، جزئی و شعاری اشتباه کرد.» ، «مسئلۀ ما مسئلۀ حرکتی عظیم در مقیاس جهانی است.» (مقام معظم رهبری)
[۵] بر سر شهر و مملکت با کسى دعوا نداریم، «ما تصمیم داریم پرچم «لا اله الا اللَّه» را بر قلل رفیع کرامت و بزرگوارى به اهتزاز درآوریم.» (صحیفه امام، ج۲۱، ص۷۴) پیام به ملت ایران (قبول قطعنامه۵۹۸))
