طلیعه
در عصر انقلاب، «معنویت، اخلاق و تربیت» در جهت تحقق اهداف انقلاب و مسیر دستیابی به تمدن اسلامی و حیات طیبه، سمت و سو و مختصات جدیدی یافته است که آنرا در گفتمان انقلاب و اندیشه امام و رهبری معظم، به خوبی میتوان شناخت و عصاره آن در بیانیه گام دوم حکایت از محوریت اخلاق و معنویت در مسیر جامعه سازی و تمدن سازی و جهت دهی به همه حرکتها و فعالیتهای فردی و اجتماعی دارد. در این تفکر هم اخلاق و معنویت باید انقلابی باشد و هم «جوشش انقلابی و نظامسازی تمدنی»[۱] باید بر محور و مدار و مبنای «اخلاق و معنویت» واقع گردد و این دو بال به موازات یکدیگرند که برای وصول به مقاصد و اهداف، قدرت پرواز میدهند. بی تردید تحقق و تکامل نظام انقلابی بر محور اخلاق و معنویت، نیازمند نقش آفرینی خاستگاه فهم دین و پایگاه اقامه دین یعنی «حوزه های علمیه» است، در دوره جدید مدیریت حوزه‌های علمیه، اهتمام بیشتری نسبت به حضور فعال و اثرگذاری اجتماعی حوزه‌های علمیه و تلاش جهت رفع نیازهای جامعه، حکومت و نظام اسلامی وجود دارد و یکی از ظرفیتهای ایجاد شده، «ستادهای راهبری» هستند که حلقه اتصال ظرفیتهای حوزوی به عرصه اجتماع و اداره جامعه و بهرهبرداری از توانمندیهای فقهی، فکری و راهبردی، برنامهریزی و مدیریتی حوزه‌های علمیه در پیشبرد اهداف انقلاب و تحقق دولت و تمدن اسلامی است.
ضرورت و هدف
در ضرورت و اهمیت «محوریت اخلاق و معنویت» در پیشبرد و پیشرفت جامعه و ساختارهای اجتماعی به سوی اهداف انقلاب اسلامی و تحقق دولت و تمدن اسلامی تردیدی وجود ندارد و بدین منظور میبایست اولاً ساختارها، روابط و مناسبات اجتماعی در عرصه اخلاق و تربیت و حوزه‌های نفوذ و کارآمدی آنرا را بخوبی شناخت، ثانیاً با رصد و شناسایی نهادها، اشخاص، فعالیتها، ظرفیتها، آثار و محصولات در عرصه اخلاق و معنویت و تهذیب و تربیت، بانک اطلاعات و محتوای مطالعات و برنامه‌ریزی‌ها را غنا بخشید، ثالثاً به منظور جبهه‌سازی و حرکت هماهنگ و منسجم و اثرگذار اجتماعی، نسبت به برقراری و توسعه ارتباطات شبکه‌ای و تعاملات همافزا با ظرفیتهای خودجوش حوزوی و تشکیلات و گروه‌های جهادی و نهادهای رسمی کشور در این عرصه تلاش نمود و مشارکتها و نسبتهایی را بر پایه تعاون و تعاضد و بهرهمندی و اثرگذاری، تعریف و تثبیت کرد.
در این راستا با هدف تقویت رویکرد اثرگذاری اجتماعی حوزه‌های علمیه در عرصه تربیت، اخلاق و معنویت و تلاش جهت پیشرفت و اعتلای جمهوری اسلامی در تحقق اهداف انقلاب اسلامی خصوصاً گام دوم انقلاب با محوریت «اخلاق و معنویت» و نیز پاسخگویی به نیازهای معنوی و تربیتی جامعه، نظام و حکومت «ستاد راهبری تربیت، اخلاق و معنویت» تشکیل می‌شود، مأموریت این ستاد «رصد و شناسایی» ظرفیتها، «بهرهمندی و حمایت» از آنها و «راهبری، مهندسی و ساماندهی» نهادهای مردمی حوزوی و ایجاد لوازم و زمینه‌های «اثرگذاری مثبت» در جامعه، حکومت و نهادهای رسمی أعم از مراکز علمی و برنامهریزی و ساختارهای حکومتی و مجموعههای حوزوی، می‌باشد و امید است با همت و تلاش و مشارکت همه دغدغهمندان در اعتلای اخلاق و معنویت جامعه و نظام اسلامی و تحقق تمدن نوین اسلامی بر محور اخلاق و معنویت و تربیت اسلامی، بتوان گامهای مؤثری در جهت انسجام و هماهنگی و بهرهوری همه ظرفیتها در مسیر تحقق اهداف، برداشت.
وظایف ستاد راهبری
- رصد و شناسایی ظرفیتهای موجود در عرصه اخلاق و معنویت و تهذیب و تربیت أعم از نهادهای مردمی و گروه‌های جهادی و خودجوش و مراکز و نهادهای رسمی و ارائه راهبردها، نقشه راه، طرح و برنامه جهت بهرهمندی از ظرفیتها در تحقق اهداف،
- ایجاد شبکه ارتباطی تعاملی و مشارکتی با مراکز و نهادهای رسمی و فعالان عرصه اخلاق و تربیت در پیشبرد اهداف معنوی و تربیتی،
- تقویت رویکرد اثرگذاری اجتماعی و ایجاد بسترهای ارتباط اثرگذار با مراکز و نهادهای رسمی و ایفای نقش هدایتگری و راهبری مسائل و موضوعات در عرصه اخلاق و معنویت و تهذیب و تربیت و پشتیبانی علمی و فکری و برنامهریزی نسبت به نیازهای جامعه و نظام در این عرصه،
برنامههای ستاد راهبری
- تهیه و تدوین اسناد و گزارش‌های راهبردی شامل نقشه جامع پیشرفت و تکامل ابعاد اخلاقی و معنوی انقلاب و جامعه اسلامی و ظرفیتهای مرتبط با این عرصه،
- شناسایی ظرفیتهای قابل بهرهبرداری در نهادهای مردمی حوزوی و ساختارهای رسمی در جهت ارتقاء اخلاق و معنویت و تربیت و تهذیب حوزویان و جامعه اسلامی،
- تهیه الگوی تعامل و تهیه و تدوین طرح و برنامه مشارکت با نهادهای مردمی و رسمی و بهرهمندی از توان، ظرفیتها و حمایتهای آنها،
- جذب منابع و توزیع هدفمند حمایتها و پشتیبانی نهادهای رسمی از طرح و برنامه حوزویان و نهادهای حوزوی در عرصه اخلاق و معنویت،
- بهرهمندی از ظرفیتهای فکری، علمی و راهبردی حوزه‌های علمیه در جهت آسیبشناسی اخلاقی و معنوی جامعه، پژوهش‌های کارآمد و کارشناسی تربیتی اسناد بالادستی کشور و قوانین و مصوبات و ارائه پیشنهادات سازنده، بسته‌های قانونی و لوایح و تلاش جهت اقناع و تفاهم با نهادهای مرجع،
- تقویت اثرگذاری اجتماعی حوزه از طریق رصد اجتماعی پدیدهها، عوامل اثرگذار و تصمیمگیریها و قوانین در عرصه اخلاق و معنویت اجتماعی و تعریف تعاملات و روابط اثرگذار بین آنها و حوزه به عنوان پایگاه دین و اخلاق و معنویت اسلامی،
- شناسایی و تقویت استعدادهای بالقوه در حوزه و ایجاد ظرفیتهای جدید علمی، فکری، اجرائی و جهادی در عرصه تربیت، اخلاق و معنویت از طریق ارتباط با نهادها و ساختارهای حوزوی و بهکارگیری در جهت اهداف و سیاستهای تهذیبی و تربیتی و یا دیگر نهادهای همسو،
- تهیه و تدوین طرحها و برنامههای اثرگذار در عرصه اخلاق و معنویت اجتماعی و پیگیری اجرای آنها از طریق ظرفیتهای موجود و یا تأسیس ظرفیتهای جدید و نیز ارائه خدمات و محصولات فرهنگی، اخلاقی و معنوی و تربیتی به مراکز، سازمان ها و نهادهای رسمی،
- تقویت نقش راهبری و هدایتگری راهبردی در عرصه اخلاق و معنویت نسبت به ظرفیتهای موجود و نیز هماهنگی، پشتیبانی و ایجاد شبکه تعامل همافزا، سازماندهی شده، حرکت جبههای و وحدت بخش میان ظرفیتهای فعال در این عرصه،
- تلاش جهت ارتقاء و افزایش کارآمدی و مهارت‌افزایی ظرفیتهای بالقوه و در صورت نیاز تأسیس مراکز علمی و آموزشی به منظور بهرهبرداری علمی و استقرار نیروی انسانی در کارویژه‌های مرتبط با نیازهای تهذیبی و تربیتی در سراسر کشور،
- هدایت ظرفیتها در جهت تدوین متون و محتوای علمی و توسعه رشتههای آموزشی و بسترهای تربیت نیروی انسانی مورد نیاز و بهره‌گیری از ظرفیتهای علمی و فکری بواسطه حمایت از پژوهش‌ها و پایان‌نامه‌ها، درس‌های خارج، تشکیل میزهای حل مسئله، نشست‌های هم‌اندیشی، کرسی آزاداندیشی و همایش‌های تخصصی در عرصه اخلاق و معنویت اجتماعی،
- هدایت ظرفیتها در جهت فرهنگسازی و گفتمان سازی اندیشه متعالی انقلاب اسلامی و گفتمان امام و رهبری در عرصه اخلاق و معنویت عصر انقلاب میان مسئولان و نهادهای رسمی حکومتی و حوزوی و نیز فضای عمومی اندیشمندان و صاحبنظران و فعالان عرصه اخلاق و تربیت،
[۱] در بیانیه گام دوم از اصطلاح «نظام انقلابی» پردهبرداری شده است که دارای دو رکن «جوشش انقلابی» و «نظم سیاسی اجتماعی» است و حضرت آقا میفرمایند میان این دو رکن تضاد و ناسازگاری نیست، همچنین اخلاق و معنویت از اصول و شعارهای اولیه انقلاب شمرده شده است.
