آیت الله سید احمد خاتمی عضو شورای عالی حوزه های علمیه در دیدار حجت الاسلام والمسلمین محمد عالم زاده معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه و جمعی از مدیران حوزوی، بر ریشه یابی مشکلات تربیتی و تهذیبی تاکید کرد و افزود: آنچه مهم است تهذیب بالحمل الشایع هست این چیزهایی که شما می گویید حمل اولی ذاتی است حمل اولی ذاتی هم اصلاً به درد علوم نمی خورد آنچه که به درد علوم می خورد حمل شایع صُناعی است؛ اگر در حوزه، مفهوم تهذیب جا افتاد، خود به خود تهذیب جاری می شود؛ کاری کنید که تهذیب را بالحمل الشایع الصناعی بالا ببرید، چگونه تهذیب بالحمل الشایع الصناعی بالا می آید، به نظرم می رسد باید درد حوزه را فهمید تا نفهمیم درد حوزه کدام است و چه چیزی را می خواهیم درمان کنیم، مشکلات حل نمی شود.
عضو شورای عالی حوزه های علمیه درد امروز حوزه را دنیاگرایی دانست و افزود: جاذبه های دنیا خیلی بیشتر از گذشته شده، البته اینکه طلبه دنبال معیشت باشد درست است، مثل اینکه در زمستان طلب گرما داشته باشیم، اما گرما زدگی و سرما زدگی بیماری است و نباید به دنیا زدگی دچار شویم.
وی در توصیه ای به مدرسان اخلاق، اکتفا نکردن بر بیان کلیات را از جمله کارهای ضروری دانست و اظهار داشت: مدرسان اخلاق به کلیات اکتفا نکنند، اخلاص، نماز شب و مانند آن کافی نیست، باید آسیب شناسی دقیق صورت بگیرد و ناظر به آن آسیب و بیماری درس اخلاق گفته شود.
آیت الله خاتمی یکی دیگر از اقداماتی که باید در معاونت تهذیب صورت بگیرد را پیدا کردن اساتیدی چون مرحوم آیت الله مشکینی عنوان و خاطرنشان کرد: آیت الله مشکینی از قبل از انقلاب به دستور آقای گلپایگانی درس اخلاق می گفت و درس اخلاق ایشان در زیرزمین مسجد امام غوغایی بود؛ پای درس اخلاقشان گریه ها می کردند؛ ما در حوزه نیاز به این چنین افرادی داریم، آیت الله مصباح آمدند آیت الله میانجی آمدند الآن هم نه اینکه نداشته باشیم، باید این افراد را پیدا و مطرح کنیم، امروز آقای فیاضی از شاگردان آیت الله مصباح درس اخلاق دارند اما باید هدفمند باشد؛ یعنی معاونت تهذیب به آنها موضوع بدهد که مثلا این ماه این مشکلات را داشتیم و پیرامون این مسائل صحبت کنید.
وی یکی از آسیب های دروس اخلاق را ترویج اخلاق غیر انقلابی و انزوا طلبی ذکر کرد و ترویج این نوع اخلاق را فاجعه ای برای آینده حوزه دانست چرا که طلبه ای بی تفاوت و منزوی به جامعه تحویل داده خواهد شد.
آیت الله خاتمی اخلاق صحیح و تراز را اخلاق امام (ره) و ولایت عنوان کرد و گفت: الحمدلله بسیاری از فرمایشات رهبر معظم انقلاب امروز به کتاب تبدیل شده و می توان از این کتب و فرمایشات در درس های اخلاق قم و شهرستان ها استفاده کرد.
وی بر گزینش اساتید اخلاق بر پایه اصول اخلاقی و سیاسی تاکید کرد و اظهار داشت: بنده به عنوان عضو شورا، بر درس اخلاق به مراتب بیشتر از درس مکاسب، رسائل و کفایه حساسیت دارم؛ رسائل، مکاسب و کفایه اصطلاحات است. می توان از مراجع معظم هم درخواست کرد که درس اخلاق بگویند؛ علی ذلک معتقدم اساتید اخلاقی که برای تدریس فرستاده می شوند، باید از حیث نفسانی و سیاسی مورد تایید و در خط ولایت باشند. ما با هیچ کس تعارف نداریم؛ معتقدیم رهبر معظم انقلاب همان گونه که در کل کشور ولی فقیه است در حوزه هم ولی فقیه است.
عضو شورای عالی حوزه های علمیه ضمن بیان خاطره ای از پیام امام به اساتید حوزه علمیه، رونق تهذیب در حوزه را وابسته به حرکت مداوم و همگانی دانست و گفت: مرحوم آقای فاضل دبیر شورای مدیریت سال ۶۵ پیغامی از امام آوردند. همه در مدرس امام جمع شدند؛ پیغام امام این بود «همه مدرسین هفته ای یک حدیث اخلاقی بخوانند تا مدام مباحث اخلاقی مطرح باشد». بر این اساس پیشنهاد می شود همه مدرسان حدیث‌خوانی کنند، وقتی جریان تهذیب، به حرکت افتاد، خود به خود جای خودش را باز می کند.
آیت الله خاتمی استفاده معاونت تهذیب از اساتید به عنوان راهنمایان تهذیبی را مثبت ارزیابی کرد و علاقه عاطفی میان استاد و شاگرد را یکی از ظرفیت های خوب تربیتی دانست.
عضو فقهای شورای نگهبان در ادامه به بخشی از سخنان مرحوم آیت الله صافی پیرامون حوزه علمیه اشاره کرد و افزود: آیت الله صافی در حکمی که در یکی از این دوره ها به ما دادند گفت: «حوزه علمیه میراث نبوت و امامت است» خیلی تعبیر قشنگی است، واقعاً به عشق این میراث وقت میگذاریم؛ بنده و آقای بوشهری جزو قدیمی های شورای عالی هستیم حدود چهار دوره به عشق حوزه مشغول هستیم و حلف الفضول بستیم که مطلقا پولی نگیریم یعنی حتی حق الجلسه ای هم در کار نیست.
وی همچنین از فعالیت های معاونت تهذیب تمجید کرد و گفت: ما در انتخاب معاونان حساسیم؛ به خصوص در معاونت تهذیب جناب آقای عالم زاده از چهره های مورد وفاق کل نفسا و فضلا بود که انتخاب شدند.
آیت الله خاتمی در پایان با ابراز امیدواری از مدیریت کنونی معاونت تهذیب، به عنوان معاونتی که روح تهذیب در آن نمایان است، پیشنهاد داد: ابتدای سال تحصیلی همان طور برنامه دروس خارج، رسائل و مکاسب اعلام می شود، ده، پانزده درس اخلاق را هم معرفی کنید تا در طول هفته، آب زلال جریان داشته باشد. علاوه بر این دغدغه اخلاق انقلابی را هم داشته باشید تنها اخلاق سیر و سلوکی نباشد.
لازم به ذکر است در ابتدای این دیدار، حجت الاسلام والمسلمین عالم زاده به ارائه گزارشی از فعالیت های معاونت تهذیب و تربیت پرداخت و با اشاره به اهمیت تهذیب و تربیت در حوزه‌های علمیه، توسعه اخلاق و معنویت فردی به اخلاق و معنویت اجتماعی متناسب با عصر انقلاب و رسالت اجتماعی حوزه و طلبه، توسعه ساحات تربیت از سه ساحت به ۱۳ ساحت، (ساحت تربیت ایمانی اعتقادی، ساحت تربیت سلوکی عبادی، تربیت ذهنی فکری عقلانی، ساحت زیستی بدنی، ساحت هنری، ساحت خلقی شخصیتی، ساحت اجتماعی فرهنگی، ساحت سیاسی تمدنی، ساحت خانوادگی، ساحت صنفی حرفه‌ای، ساحت جمعی تشکیلاتی، ساحت اقتصادی معیشتی، ساحت تربیت محیطی)، توسعه و ارتقای عملکرد معاونت از صفی به ستادی و مدیریتی با راه‌اندازی شورای راهبری ادارات، توسعه معیارهای ارزیابی در رتبه‌بندی طلاب و مدارس از عملکرد به جهت، برنامه، عملکرد و محصول، توسعه ساختار معاونت تهذیب و تربیت و پیشنهاد ۷ مدیریت، توسعه مخاطبان از طلاب سطح یک به۱۶ دسته مخاطب از جمله سطوح عالی و مراکز تخصصی، را بخشی از فعالیت های صورت گرفته در این معاونت برشمرد.
وی در ادامه توسعه عاملان تهذیب و تربیت از کارمندان و متولیان تربیت به همه مربیان و اساتید و متربیان در راستای راهبرد مردمی سازی تربیت، توسعه نقش تربیتی اساتید حوزه‌های علمیه از طریق طرح تعالی اساتید، توسعه کارویژه‌های تهذیبی و تربیتی و تلاش جهت ساماندهی آنان، توسعه دروس اخلاق از لحاظ کمی و کیفی با تدوین سند جامع تحول دروس اخلاق و اجرای آن، توسعه اختیارات و مأموریت عوامل تهذیب و تربیت در مدارس علمیه از طریق راه‌اندازی یا تقویت شورای تهذیب مراکز و مدارس، توسعه ابزار مدیریتی در ستاد از طریق سامانه جامع تهذیب و تربیت را از دیگر کار های انجام شده خواند.
حجت الاسلام والمسلمین عالم زاده ضمن تبیین طرح تعالی اساتید، اظهار داشت: استاد باید عامل تربیت باشد و فراتر از انتقال خشک مفاهیم علمی، به عنوان یک برادر بزرگتر در حق طلبه رسیدگی و عهده‌داری کند، برای این منظور آموزش‌هایی برای اساتید در قالب طرح تعالی در نظر گرفته ایم.
